We weten al jaren hoe groot de impact van gedragsverandering is op het voorkomen, genezen of vertragen van ziekten. Ook weten behandelaren hoe moeilijk het is om die gedragsverandering te bewerkstelligen. Apps kunnen daarbij helpen. Het nadeel is dat deze pas worden voorgeschreven als ze medisch zijn goedgekeurd en opgenomen in de financiering. Wat kunnen we leren van enkele succesvolle voorbeelden uit de VS?
Vanwege de coronapandemie organiseerde de CTA dit jaar geen fysieke Consumer Electronics Show in Las Vegas, maar een digitale. Wat niet veranderde was de grote aandacht tijdens dit event voor alles wat te maken heeft met zorg en gezondheid. Als er één ding opviel, dan was het wel het aandeel van relatieve nieuwkomers in de markt die vol inzetten op lifestyleverandering en preventie met behulp van digitale tools.
Gedragsverandering stimuleren
Een goed voorbeeld is EndeavorRx van het Amerikaanse Akili Interactive. Dankzij dit FDA-goedgekeurde videospel leren kinderen met ADHD zich beter te concentreren. Het spel stimuleert op een onbewuste manier cognitieve netwerken in de hersenen. De ontwikkelaars hebben het spel zo attractief mogelijk gemaakt, want het is nu eenmaal veel makkelijker om therapietrouw te realiseren als die therapie leuk is om te volgen.
De FDA-goedkeuring was niet alleen een doorbraak voor EndeavorRx maar ook voor Welldoc. Dit digitale platform biedt ondersteuning aan meerdere chronische ziekten waarbij het verloop sterk samenhangt met gedrag, zoals diabetes, hart- en vaatziekten. De app ondersteunt zowel intrinsieke als extrensieke motivatie van patiënten om zich aan de lifestyleregels te houden. De arts kijkt immers op afstand mee. Welldoc barst van de positieve stimuli (beloning van goed gedrag), maar speelt ook in op de angst van patiënten. Juist dit samenspel van deze verschillende factoren verbetert de therapietrouw. Veel aandacht is besteed aan de integratie van de informatie uit de tool in de workflow van artsen. Ze kunnen de data uit Welldoc ontsluiten via hun HIS of EPD, zonder een aparte applicatie te hoeven openen.
Digitale tools kunnen niet alleen worden ingezet om hersengebieden te prikkelen of lifestyleveranderingen in gang te zetten, maar ook om de therapietrouw van bestaande medicatie te verhogen. Dat is waar Propeller Health zich op richt. Zij hebben een sensor ontwikkeld voor de meest gebruikte typen inhalers voor astma- en COPD-medicatie. De sensoren meten niet alleen wanneer patiënten de medicatie innemen, maar geven ook een indicatie van de luchtkwaliteit en de luchtvochtigheid. Er wordt zelfs gewerkt aan een voorspellend model dat per patiënt uitrekent of hij of zij die dag meer last gaat krijgen van de aandoening als gevolg van de weersomstandigheden of gemeten luchtkwaliteit, zodat de patiënt de medicatie daarop kan aanpassen.
Thuismonitoring
Een ander toepassingsgebied van digitale tools is het verplaatsen van diagnostiek of monitoring van het ziekenhuis naar de thuisomgeving. Zoals Dreem, een hoofdband die de hersenactiviteit meet tijdens de slaap. Patiënten met slaapproblemen hoeven voor diagnostiek niet meer naar een speciaal slaaplab te komen, maar kunnen gewoon in hun thuisomgeving de benodigde metingen doen. Dat scheelt niet alleen aanzienlijk in de kosten, het resultaat is ook veel betrouwbaarder doordat de patiënt in zijn eigen bed slaapt. Juist omdat de hoofdband zo’n laagdrempelig instrument is, richt Dreem zich naast artsen en patiënten ook op werkgevers. Juist bij die groep wil Dreem het belang van goede slaap op de prestaties overdag benadrukken, zodat bedrijfsartsen deze manier slaapmonitoring aan medewerkers met slaapproblemen kunnen aanbieden.
Financiering
Bovenstaande voorbeelden laten zien dat het spectrum aan digitale tools inzetbaar in diagnostiek en behandeling groot is. Amerika loopt wereldwijd voorop in de bekostiging daarvan, Duitsland doet dat in Europa. Daar regelt een speciale wet de certificering en bekostiging van digitale tools. Een toelatingsprocedure stelt vast of de tool betrouwbaar, effectief en veilig is en let daarbij op de medische kant, privacy, eventuele risico’s, bijwerkingen en de kwaliteit van de gebruiksaanwijzing. Alle toegelaten tools die voor vergoeding in aanmerking komen, worden gepresenteerd in de DIGA appstore (digaapp.store).
In Nederland is er nog geen specifiek vergoedingensysteem voor apps op recept, maar dat wil niet zeggen dat bekostiging via zorgverzekeraars onmogelijk is. Artsen hebben dezelfde keuzevrijheid als bij andere vormen van medicatie of medische hulpmiddelen. Ze zullen het alleen van geval tot geval met de verzekeraars moeten uitonderhandelen. Het platform Boomerweb heeft bijvoorbeeld voor de door hen ontwikkelde medicatie-app en voor de wondzorgverbetering met de zorgverzekeraars een shared savings-model afgesproken. Verzekeraars staan open voor dit soort modellen, maar het blijft veel regelwerk om per digitale tool afspraken te maken.
Naast bekostiging van de behandelingen hebben start-ups en scale-ups vaak ook groeikapitaal nodig. Regelmatig zoeken ze daarom samenwerking met traditionele farmaceutische bedrijven. Digitale therapie is immers een groeimarkt en via de samenwerkingsverbanden kunnen de traditionele spelers veel sneller kennis opdoen en marktaandeel veroveren dan wanneer ze dit zelf van de grond af aan moeten opbouwen. Niet zelden resulteert zo’n samenwerking in een overname.
Start-ups en scale-ups die hun onafhankelijkheid belangrijk vinden, kunnen zich richten op de venture capital markt. Investeerders staan in de rij om een graantje mee te pikken van deze op het oog kansrijke markt. De makkelijke toegang tot kapitaal zal er ongetwijfeld ook toe leiden dat minder effectieve tools het levenslicht zullen zien. Reden te meer om te hopen dat er ook in Nederland snel een systeem komt dat de certificering en bekostiging van digitale tools regelt. Dan wordt het voor artsen net zo makkelijk om een app voor te schrijven als een pil.\
Lees ook:
- Het komende kabinet moet digitalisering weer op de rails zetten
- Radboud stapt in AI-Mind project voor preventie dementie
