Het Rijk heeft nog steeds grote moeite nieuwe technologie. De Inspectie Overheidsinformatie en Erfgoed stelt dat de hele overheid ondanks alle kwesties en schandalen nog steeds lijdt aan onterecht tech-optimisme.
De inspectie stelt dat daardoor de toegankelijkheid, volledigheid en authenticiteit van overheidsinformatie in het gedrang komt. Zo heeft het Rijk nog steeds grote moeite met het beheer van digitale informatie. Verder ontbreekt bij veel medewerkers inzicht en overzicht. Dat betekent dat overheden en dus ook de burgers, nog steeds grote risico’s lopen.
Toegankelijkheid
De Inspectie hekelt vooral de toegankelijkheid van overheidsinformatie. Zowel bestuurders als hoge ambtenaren onderschatten het belang ervan structureel. Dat betekent dat er geen visie is maar dat men ook geen maatregelen neemt. Met als gevolg dat veel overheden nog steeds werken met zwaar verouderde ict-systemen terwijl men denkt dat alles wel goed komt. De Inspectie noemt het ‘misplaatst tech-optimisme’.
Enkel als er incidenten zijn komt er aandacht voor het probleem maar dat zakt ook snel weer weg. Een structurele betere aanpak komt er dus niet. Wel is er wat meer aandacht voor open data, informatieveiligheid en privacybescherming. Maar, zo stelt de inspectie, “het is een misvatting dat deze belangen kunnen worden gewaarborgd zonder tegelijkertijd voldoende aandacht en richting te geven aan de duurzame toegankelijkheid van informatie.”
Deskundig personeel
De Inspectie ziet nog een ander probleem: de afname van deskundig personeel. Uit een onderzoek bleek dat er al sinds 2017 een gestage afname is is van deskundige techmedewerkers en personeel met ICT-kennis. Destijds was dat 25 procent. In 2019-2020 steeg dat tekort tot 32 procent.
Dat komt door de hoge druk op het laten draaien van primaire processen in de ICT van bijvoorbeeld een departement. Verder vraagt men zich af of of medewerkers wel genoeg ondersteuning krijgen “waardoor de aandacht niet of nauwelijks uitgaat naar het correct bewaren van informatie.”
Legacy
De inspectie wijst in het rapport vooral op de legacyproblemen in de vaak complexe ICT van de uitvoeringsinstanties. Techno-optimisme is hierbij een regelrecht gevaar. De gedachte overheerst daar dat digitalisering kosten bespaart en alles gemakkelijker maakt. Wat men vergeet is dat digitaal informatiebeheer hard werken is. Gebrekkige gereedschappen van soms een dikke dertig jaar oud is dan onterecht.
Verder is de afhankelijkheid van een klein handje vol grote techbedrijven een probleem, net als de oprukkende cybercrime, waar overheden met hun verouderde systemen en gebrekkige kennis vaak slecht tegen bestand zijn.
Strenger toezicht, onder andere door deze inspectie, zou een deel van de problemen kunnen oplossen. Zo kun je een overheidsorganisatie ook helpen door met een onafhankelijke blik mee te kijken, kennis te delen en vervolgens gerichte aanbevelingen te geven. De organisaties zelf zullen echter het werk moeten verzetten.
Lees ook:
- De kracht van data / Informatiegestuurd optreden en werken
- ICT Disaster Recovery; Een noodzakelijk kwaad
