De wispelturigheid van een grote speler
In mei 2020 voerde Microsoft eenzijdig een ogenschijnlijk onbelangrijke wijziging door in haar productvoorwaarden voor software. Dat kwam de techgigant op een storm van kritiek te staan. Nu draait Microsoft de betwiste clausule in de voorwaarden weer terug. Wat is er aan de hand?
Laten we bij het begin beginnen. Enige tijd geleden – toen Microsoft nog niet zo obsessief als nu toegewijd was aan hun rol als cloud serviceprovider – konden hun klanten kiezen voor twee soorten licenties. 1) Kopen. Deze zogeheten perpetual licenties werden in één keer volledig betaald, waarna de klant eigenaar werd van de licentie en deze dus ‘eeuwigdurend’ mocht gebruiken. 2) Huren. Via een abonnement betaalde de klant een jaarlijkse fee gedurende minimaal drie jaar. De licentie bleef in deze vorm eigendom van de verhuurder (Microsoft).
Als je de kosten van huren bij elkaar optelt, ben je gemiddeld zo’n anderhalf keer duurder uit dan wanneer je koopt. Anderzijds is huren gunstiger voor de cashflow, omdat de kosten voor perpetual licenties er flink in kunnen hakken, zeker voor organisaties met veel medewerkers. Bovendien heb je in de abonnementsvorm standaard SA (Software Assurance).
From SA
Met SA heb je het recht om steeds de nieuwste versie in gebruik te nemen. Kooplicenties hebben niet standaard SA, maar daar kun je uiteraard wel voor kiezen tegen een meerprijs. Wie in 1997 bijvoorbeeld Office 98 heeft gekocht en sindsdien ieder jaar braaf de fee voor SA betaalt, heeft op dit moment recht op Office 2019. Dit is voor sommige organisaties belangrijk en waar de IT-budgetten weinig begrenzingen kennen, wordt de SA standaard jaarlijks betaald.
Tegen 2019 had Microsoft de koers richting de cloud (O365) rigoureus ingezet en het bedrijf zette alle zeilen bij om maar zoveel mogelijk klanten die kant op te krijgen. Om daar flink wat vaart achter te zetten, besloot de softwaregigant in augustus 2019 om haar huurklanten ‘een cadeautje’ te geven. In hun contractvoorwaarden kregen bedrijven met een ESA – Enterprise Subscription Agreement – de zogenoemde ‘From SA’ licentie aangeboden. Wie al minstens drie jaar hun abonnementen had betaald, kon de licenties nu laten omzetten tot perpetuals. Met andere woorden, huur werd koop. De voorwaarden spreken weliswaar van ‘purchase’, maar in de praktijk hoefde de klant hier niets extra’s voor te betalen.
Tweedehands licenties
De achterliggende bedoeling van deze genereuze geste was om deze klanten op korte termijn te interesseren voor een overstap naar de cloud. Zij waren namelijk gewend aan hun SA en als hun abonnement overging naar koop, kwamen ze niet meer automatisch in aanmerking voor de nieuwste versies van de software. Die zouden ze in de cloud wel krijgen. Tot zover lijkt er nog geen vuiltje aan de lucht. Waar Microsoft waarschijnlijk niet op had gerekend, is dat grote stapels met perpetual licenties overbodig werden, zodra de bedrijven inderdaad naar de cloud overgingen. Bij de grote bedrijven die de From SA hadden gekregen, ging dat vaak om tienduizenden licenties, die bij wijze van spreken in de kelder stof lagen te vergaren. Toen – en nu nog steeds – had het merendeel van de bedrijven er geen idee van dat hun ongebruikte licenties geld waard zijn. Maar het kleine percentage dat dit wel begreep, verkocht hun licenties in eigendom wat de markt in tweedehands licenties een stevige boost bezorgde. Hier wilde Microsoft een stokje voor steken.
Merkwaardig
Stel dat de wetgever besluit dat alle groene auto’s overal 140 km per uur mogen rijden. Wanneer dat op de Nederlandse wegen tot chaos leidt, besluit de wetgever dit weer terug te draaien naar 100 km per uur. Iedere eigenaar van een groene auto krijgt vervolgens een standaard boete omdat ze een poosje ‘veel te hard’ hebben gereden. Zoiets gebeurde er in mei 2020 toen Microsoft besloot om eenzijdig de PUR (Product Use Rights) aan te passen. Ze voegden er simpelweg één clausule aan toe: “iii: Customer retains the corresponding Qualifying Licenses throughout its From SA license subscription period”. Met andere woorden: de klant is verplicht om zijn From SA licentie te behouden. Wat dus in eerste instantie eigendom was geworden, werd nu ineens eigendom met de eis deze nooit te verkopen. Dat is in juridische zin op zijn zachtst gezegd merkwaardig.
Onrechtmatig
Expert op het gebied van IT-recht, Polo van der Putt van Vondst Advocaten, legt uit dat eenzijdig een contract wijzigen juridisch niet is toegestaan. “Tenzij uiteraard in het contract is overeengekomen dat een van de partijen eenzijdig het contract mag wijzigen. Hoe dat in dit specifieke geval zit, is mij niet bekend.” Daarnaast is het juridisch niet toegestaan om misbruik te maken een dominante positie om bijvoorbeeld concurrenten uit de markt te drukken. “Dat kan ook onrechtmatig zijn.” Hoe het ook zij, deze eenzijdig door Microsoft ingevoerde clausule in de voorwaarden pakte in de praktijk vrijwel uitsluitend uit in het nadeel van de klant. Ook veroorzaakte het grote onduidelijkheid over in hoeverre deze wijziging gevolgen zou hebben voor bestaande contracten bij hun eerstvolgende abonnementsverlenging.
Rechtszaak
Op de toegevoegde clausule in het From SA contract oogstte Microsoft veel kritiek. Nog niet eens zozeer van de directe klanten van Microsoft. De meesten van hen waren zich er toch niet van bewust dat ze hun overtollig geworden perpetual licenties konden verkopen. Het waren voornamelijk de licentiehandelaren die ineens een belangrijk deel van het aanbod van tweedehands licenties zagen wegvallen.
Een van hen, het Britse ValueLicensing, spande in april van dit jaar een rechtszaak aan tegen Microsoft. In hun aanklacht noemde ze de betwiste clausule ‘een ontoelaatbare uitbuiting van marktmacht’ en Microsoft werd ‘concurrentiebelemmering’ verweten. ValueLicensing eiste meer dan 300 miljoen euro schadevergoeding ter compensatie. Naar aanleiding van de rechtszaak, liet de voorzitter van de raad van bestuur van LicenseDirekt AG, dat in Europa actief is, Andreas E. Thyen weten: “De Amerikaanse gigant houdt zich helemaal niet bezig met juridische aspecten, maar met het maximaliseren van zijn eigen economische belangen.”
Zucht van verlichting
Zou Microsoft hebben ingezien dat ze geen kans maakten deze rechtszaak te winnen? Ook al was de eis buitensporig hoog, waarschijnlijk zou de techgigant zelfs in een schikking flink wat geld kwijt zijn. En misschien was hen er achteraf toch niet zoveel aan gelegen die betwiste clausule te handhaven. Hoe het ook zij, op 1 juni kondigde Microsoft aan dat ze clausule nummer iii weer uit de PUR had verwijderd. Eigenaren van licenties onder de From SA voorwaarden, mogen hun eigendom gewoon weer verkopen. Het is onwaarschijnlijk dat Microsoft openlijk zal toegeven dat de rechtszaak hen tot een beter inzicht heeft gebracht. In ieder geval klinkt er een luide zucht van verlichting van zakelijke klanten. Hoewel, misschien ook wel een klein beetje spijtig. We zullen nu nooit de uitkomst van de rechtszaak weten.
Wij kunnen ons voorstellen dat er vanwege de complexiteit van deze materie vragen zijn. Onze licentiespecialisten staan klaar om uw vragen over dit onderwerp te beantwoorden.
www.licensepartners.nl
036-5385709
Lees ook:
- Microsoft trekt omstreden licentievoorwaarde in
- Bezin voor u begint
