“Jouw team loopt achter. Al jouw concullega’s gebruiken slimme AI-apps. Zij zijn productiever, creatiever en efficiënter. Gemiste kans als je daar niet in mee gaat.” Als je in de Generatieve AI Twitterbubbel zit, herken je ongetwijfeld dit gevoel.
Het is een flinke uitdaging om de wekelijkse grootse aankondigingen, beloftes en tegelijkertijd dreigementen op hun waarde te beoordelen. Ook omdat inmiddels wel duidelijk is dat er echt wat bijzonders aan de hand is. Tot voor kort dachten we dat AI zich nooit zou bemoeien met de creativiteit en empathie van de mens. Dat wordt inmiddels met bewijs onderuit gehaald. De chaos van beloftes en dreigementen vraagt om meer houvast. Hieronder zetten we drie aandachtspunten uiteen die IT-managers helpen om gebakken lucht te beoordelen en waar laaghangend fruit te plukken is.
1. Oude belangen in nieuwe jasjes blijven herkennen
Bedrijven lijken de behoefte hebben om van de daken te schreeuwen hoe AI alles beter of anders maakt. IBM kondigde begin mei aan zo’n 7800 nieuwe banen voorlopig niet in te vullen, want die zouden in de loop van de tijd wel eens vervangen kunnen worden door kunstmatige intelligentie. Argwanende critici vragen zich af of dit een marketingstunt is omwille van aandacht. Bij fastfoodketen Wendy’s kun je vanaf juni je hamburgerbestelling bij de drive-in doorgeven aan een AI-chatbot. De door Google aangedreven praatpaal moet zowel beleefde taal als straattaal begrijpen. Volgens Wendy’s kan de klant straks de AI nauwelijks nog onderscheiden van de echte medewerker. De vraag is of consumenten hierop zitten te wachten. Met de MyAI chatbot van Snapchat maken tieners vriendjes via allerlei persoonlijke en leerzame interacties. Dat klinkt leuk, maar de intieme informatie wordt tegelijkertijd gebruikt voor persoonlijke advertenties. Oude belangen in nieuwe jasjes dus. Toch is re-kalibratie op zijn plaats want er is eveneens veel veranderd. Bijvoorbeeld op het gebied van AI-mogelijkheden.
2. Continu kalibreren
Oxford-wetenschappers voorspelden in 2013 al dat met AI de helft van alle Amerikaanse banen geautomatiseerd wordt. Robots zouden repetitieve taken overnemen. Mede dankzij deze studie geloven we al jarenlang dat creativiteit en empathie de taak van de mens blijft. In zijn boek AI Superpowers van 2018 toont Kai-Fu Lee een grafiek waarin deze overtuiging helder in beeld wordt gebracht. Hoe creatiever de baan, hoe minder risico op automatisering. Echter, recente ontwikkelingen hebben dit landschap drastisch veranderd. Met applicaties zoals Midjourney en ChatGPT heeft iedereen gemakkelijk toegang tot digitale hulpmiddelen voor het genereren en delen van creativiteit. Van de productie van een opinieartikel of een inspirerend gedicht tot aan muziekstukken. Tijdens de Sony World Photography awards begin dit jaar won een door AI gemaakte foto. De jury wist niet dat er geen fototoestel of fotograaf aan te pas waren gekomen. Voor de zoveelste keer het bewijs dat echt en nep nauwelijks nog van elkaar te onderscheiden zijn.
Is AI empathischer?
Verwachtingen op het vlak van empathie moeten ook aangescherpt worden. Op het Reddit-forum r/askDocs posten mensen vragen over hun ziektes en gezondheid aan zorgexperts. Onderzoekers selecteerden 195 antwoorden van artsen en vergeleken die met antwoorden op dezelfde vragen door ChatGPT. De antwoorden werden vervolgens beoordeeld door een team van vijf medische professionals zonder dat zij wisten welke adviezen door ChatGPT waren geschreven. Het team beoordeelde de antwoorden op kwaliteit en empathie en gaven zonder het te weten ChatGPT vier keer zoveel ‘goed’ of ‘zeer goed’ als beoordeling in vergelijking met de echte artsen. Bovendien kregen de ChatGPT-posts tien keer betere beoordelingen op het vlak van empathie.
Dergelijke onderzoeken zijn indrukwekkend en roepen tevens allerlei ethische vragen op. Het betekent absoluut niet dat artsen voor hun baan moeten vrezen. Het vraagt wel om kalibratie van oude AI-aannames en een actieve strijd tegen cognitieve dissonantie. Iets niet leuk vinden betekent niet dat het niet waar kan zijn. Als we bijvoorbeeld willen strijden voor menselijkheid en waardigheid, is het zaak dat we helder hebben waar we tegen en mee strijden.
3. Bescheidenheid en een open blik
Oude aannames en overtuigingen bijstellen betekent nòg voorzichtiger omgaan met toekomstvoorspellingen. De veronderstelling dat AI de komende jaren met meer data en rekenkracht alleen maar beter wordt, is allesbehalve een feit. Onlangs gaf OpenAI bestuurder Sam Altman tijdens een MIT-bijeenkomst aan dat hij niet gelooft in de kracht van nog meer data. Het einde van het tijdperk van enorme datamodellen is in zicht, zo sprak hij.
De waarheid is dat we momenteel niet goed weten waar we staan. We kunnen wel praten over de S-curve van Generatieve AI groei en mooie modelletjes erbij halen, maar we weten niet hoe hoog de curve gaat en hoe lang die voortgaat. Sterker nog, we weten niet eens of we aan het begin staan, vergevorderd zijn of in een fase van volwassenheid zitten. Het meest realistische is om te denken in veel verschillende toekomstscenario’s.
Een nuchtere businesscase
Wellicht helpt onze nuchtere Nederlandse blik wel in deze tijden van onzekerheid en onvoorspelbaarheid. Met beide benen op de grond kan de IT-manager kleine en concrete stappen zetten. Nu duidelijk is dat GPT-4 daadwerkelijk bruikbare code kan schrijven of waardevolle code-reviews oplevert, is de businesscase het onderzoeken waard. Laat een team een maand aan de gang gaan met GPT-4. Bespreek privacy- en IP-vraagstukken en kijk hoeveel tijdswinst het oplevert. Blijf daarbij oude belangen (h)erkennen; ook in nieuwe AI-jasjes. En blijf vooral actief vechten tegen eigen cognitieve dissonantie. Dus voortdurend kalibreren en met een bescheiden maar open blik naar de toekomst kijken. Alleen dan is er stilte te vinden in de Generatieve AI-storm.
[1] In de online publicatie van dit artikel (www.ictmagazine.nl) wordt deze grafiek afgebeeld.
Lees ook:
- Natasha Alechina benoemd tot hoogleraar Safe and Responsible AI
- Microsoft Power Automate, een digitale assistent voor iedereen
