De zorg is een onderwerp waarover veel gezegd en geschreven wordt, niet in het minst vanwege (het besef van) de grote afhankelijkheid van de samenleving van de zorg ten tijde van pandemieën zoals Covid-19.
Maar ook als het gaat over de wachttijden in de zorg, de krapte op de arbeidsmarkt van de zorg, de toenemende behoefte aan zorg door de vergrijzing van de bevolking met alle gevolgen van dien. Veel uitval door ziekte van zorgpersoneel, hoge werkdruk door het grote aantal vacatures, en het grote verloop onder zowel verpleegkundigen als (jonge) dokters vanwege tegenvallende verwachtingen, lange werkdagen en volle roosters.
Om dit op te lossen wordt veel verwacht van innovatie, technologie en ICT. Ook in de politiek worden technologie en innovatie vaak genoemd als oplossing voor schaars zorgpersoneel en hoge werkdruk.
Maar wat moet er nu eigenlijk echt gebeuren in de zorg, om het tij te keren? Hoe kan het dat zorgprofessionals klagen dat zij soms wel 50% van hun tijd kwijt zijn aan administratieve taken en papierwerk? Hoe kan het dat van de almaar stijgende zorgkosten in Nederland slechts de helft lijkt terecht te komen bij de patiënten en de mensen die de zorg verlenen, en de andere helft bij adviseurs, managers en ondersteunende staf die niet effectief bijdragen aan het verlenen van die zorg?
Hoe kan het, dat we in Nederland al meerdere kabinetsperiodes lang de problemen in de zorg willen oplossen met (nog meer) marktwerking, terwijl de zorg zich helemaal niet leent voor marktwerking?
Dus wat moet er nu eigenlijk echt gebeuren in de zorg, om het tij te keren?
Kort samengevat zou ik willen zeggen: “inside-out, niet outside-in”.
Start bij de werkvloer, luister naar de werkvloer, laat je adviseren door de werkvloer. Verpleegkundigen weten heel goed welke hulpmiddelen (systemen, instrumenten, protocollen) tijdwinst opleveren, en welke alleen maar tijd en energie kosten. Jonge dokters (ANIOS, AIOS) zien heel scherp wat er moet gebeuren om processen efficiënter te laten verlopen, wanneer ze worden uitgedaagd om over tradities heen te stappen en te varen op hun intuïtie, nieuwsgierigheid en kennis van moderne technologie (digital natives).
Haal de kennis van binnen, en niet van buiten. Laat geen externe consultants bepalen of processen efficiënter kunnen, maar vraag het het zorgpersoneel zelf.
Denk niet in efficiency, maar in doelmatige zorg en effectiviteit. Denk niet in “work flow analysis”, maar in patiënten bejegening en patient journeys.
Dus wat moet er nu eigenlijk echt gebeuren in de zorg, om het tij te keren?
Een kort lijstje met aandachtspunten voor bestuurders en politici:
- Geen marktwerking in de zorg (want geen koekjesfabriek);
- Geen externe adviseurs en consultants;
- Luister naar alle signalen van de werkvloer;
- Trek als bestuurder of manager van Planning & Control af en toe een “wit pak” aan en loop een weekje mee op de werkvloer;
- Vraag advies aan de verpleegkundigen en jonge dokters zelf;
- Vraag het de ondersteunende diensten zoals het facilitair bedrijf, centrale sterilisatiedienst, de schoonmaak en de logistieke dienst;
- Werk met (IT-)systemen die tijdwinst opleveren, niet met systemen die de administratieve lasten en de registratiedwang alleen maar opvoeren;
- Vraag: is uw EPD van oorsprong een logistiek systeem, bedoeld om te factureren? Of een “patient volgsysteem”, ontwikkeld om goede zorg te verlenen?
- Werk met (IT-) systemen die werk uit handen nemen, de handen vrijhouden, de zorgprofessional ondersteunen in het werk (spraakgestuurd, sensoren, barcode scanners, IoT, track&trace);
- Bereken de verhouding tussen zorgkosten en non-zorgkosten voor uw ziekenhuis, schrik van de uitkomst, en doe er wat aan!
Bovenstaand lijstje is natuurlijk geen “ei van Columbus”, geen panacee, geen oplossing voor alle problemen.
Maar hopelijk zet het aan tot denken, zowel in de bestuurskamers van de ziekenhuizen en zorginstellingen, als in de politiek.
Om met dat laatste te eindigen: “de politiek kan zoveel meer betekenen voor de zorg!”.
(Als reactie op de quote van Joba van de Berg van het CDA: “Innovatie in de zorg kan zoveel meer betekenen” (AD, 25 mei 2022).)
Lees ook:
- Digitale transformatie gaat niet over ICT
- De businesscase is altijd positief (maar zijn er echt baten?)
