Een flink botleger verspreidt momenteel nepnieuws en nep-propaganda tegen eventuele onafhankelijkheid van West-Papoea op sociale media. Het gaat om valse accounts die zowel op Twitter, Facebook, Instagram als YouTube berichten verspreiden. Zo’n vierhonderd Indonesische nepaccounts posten berichten in het Duits, Engels, Indonesisch maar ook in het Nederlands.
Dat maakte Nieuwschecker bekend uit eigen onderzoek. Ook redacteur Rudy Bouma van Nieuwsuur, Fabio Votta van de Universiteit van Amsterdam en Sezer Karaoglu van de Universiteit van Amsterdam en 3Duniversum werkten aan het onderzoek mee.
De Indonesische nepaccounts schelden en ageren tegen diverse Papoea-onafhankelijkheidsactivisten. Dat doen ze ook in het Nederlands. Eerder ingrijpen van een aantal platforms hielp overigens niet. De nepprofielen werden eerder dit jaar verwijderd, maar net zo snel ontstonden weer nieuwe accounts. Het zijn die nieuwe nepaccounts die de laatste maanden een stroom van duizenden berichten, foto’s en video’s verspreiden. Een deel van die accounts ziet er bedrieglijk echt uit. Ze hebben bijvoorbeeld profielfoto’s die door de computer zijn samengesteld en dus niet in het echt bestaan, maar wel echt lijken.
Een aantal activisten heeft het meeste last van de activiteiten van het botleger. dat zijn vooral activistenleider Benny Wenda en Veronica Koman, de mensenrechtenadvocaat. Ze leven allebei in ballingschap. De een in Groot Brittannië, de ander in Australië.
300.000 dollar
Begin september vorig jaar toonde onderzoeksbureau Bellingcat al een pro-Indonesisch, anti-activistisch netwerk van nepaccounts aan die zowel via Twitter, Facebook, Instagram als YouTube op grote schaal nepnieuws verspreidden. Facebook verwijderde daarna 69 profielen, 42 pagina’s en 34 Instagramaccounts. In april dit jaar verwijderde Twitter 795 fake accounts van het botleger.
Volgens Bellingcat ging er veel geld in om. Zo zijn posts op Facebook vaak als advertentie gepromoot met 300.000 dollar. Een aantal Engelstalige advertenties was ook bedoeld voor Nederlandse Facebookgebruikers.
Op de Facebookpagina’s die de laatste maanden nepnieuws verspreidden, werden geen grote investeringen in advertenties gevonden. Wie er dit keer achter zit is ook nog niet duidelijk. Wel is nu duidelijk dat de nep-accounts vaak onder dezelfde namen en met dezelfde profielfoto’s, actief op zowel Twitter, Facebook, Instagram als Youtube. Zo zijn er op Facebook momenteel zestien pagina’s die allemaal op vier dagen in november 2019 zijn aangemaakt. En allemaal verspreiden ze precies dezelfde boodschappen en plaatjes.
In totaal gaat het om bijna 450 verdachte accounts, waarvan het merendeel overduidelijk fake is. Het zijn dan duidelijk valse profielfoto’s, onvindbare of duidelijk verzonnen namen (Caldwell Blossom, Eidelweis Evalina). Sommige profielen hebben ook vreemde combinaties van naam, taal en interesse. Zo is er een hele groep supporters van de Indonesische overheid met Engelse namen (Mike Gibson, Ryan Holmes, Amy Grey), en ze tweetten allemaal in het Nederlands.
Een ander teken van georganiseerd bedrog is dat veel accounts op dezelfde dagen zijn gestart. Zo ontstonden maar liefst 36 van de verdachte Indonesischtalige Twitteraccounts op 7 en 8 augustus dit jaar. Tien van de meer dan vijftig Nederlandstalige Twitteraccounts begonnen op 14 juni. De meeste Facebook- en Instagramaccounts zijn vrienden met elkaar.
De accounts van het botleger zijn als nep te herkennen omdat ze alleen maar berichten posten die de Indonesische overheid steunen in haar strijd tegen de Papoea-onafhankelijkheidsbeweging. Dat gebeurt volgens een strak schema: vaak zo strak dat het niet anders kan dat het om een nep-account gaat.
Kunstmatige gezichten
De profielen gebruiken vaak gestolen foto’s van personen die echt bestaan, maar vaak ook synthetische gezichten die net echt lijken. Daarbij lijkt het bereik van dit alles niet heel groot te zijn. De meeste van deze Twitteraccounts hebben maar weinig volgers. De Facebookpagina’s doen mislukte pogingen om een Nederlands publiek te bereiken met Nederlandse plaatsnamen als hashtags. Het voornaamste aanwijsbare effect is dan ook het kapen van hashtags. Wie bijvoorbeeld zoekt op #freewestpapua, vind je als eerste berichten van de trollen.
Hoewel het de tweede gecoördineerde poging in een jaar was, bleken Twitter en Facebook verrast door de campagne. Pas vanaf 6 november schrapt Twitter ongeveer 130 accounts definitief en schorsten ze nog een tiental accounts. Maar dat is nog lang niet alles. Er zijn nog genoeg andere verdachte accounts te vinden.
Lees ook:
- Pointer: ruim 50 Twitter-trollen verspreiden in Nederland nepnieuws rond corona
- Bedreigingen en risico’s voor websites veroorzaakt door third-parties