Lucien Engelen promoot preventie
Onlangs verscheen het boek ‘Augmented Health(care), the End of the Beginning’. “We moeten veel meer toe naar preventie”, zegt de auteur, Lucien Engelen, tevens directeur van het REshape Center van het Radboudumc. “Met nieuwe technologie wordt het mogelijk om een soort laag om mensen heen te creëren die hen helpt om gezondere beslissingen te nemen.” Een gesprek over hoe snel de gezondheid(szorg) verandert.
‘Augmented reality’ is een informatielaag die over de werkelijkheid heen wordt geprojecteerd, zoals bij Google Glass. Engelen voorziet dat steeds meer mensen op een vergelijkbare manier omgaan met hun gezondheidsdata. “Steeds meer mensen verzamelen informatie over hun lichaam via smartwatches met hartslagmeter, stappenteller, thuisbloeddrukmeters enzovoort. Naast data van medische aard kunnen zorginstellingen data verzamelen zoals via de GPS-tracker van iemand met dementie, of lifestyle gerelateerde data van een activity tracker. Het continu verzamelen van brede gegevenssets geeft veel meer inzicht in iemands gezondheid. Nu ga je naar een arts als je je niet lekker voelt. Die doet een onderzoek, wat een momentopname is, en daarop wordt het hele traject afgestemd. In de nieuwe wereld genereren mensen – patiënten én gezonde mensen – de hele dag door data. Daardoor krijg je veel meer informatie over iemands werkelijke gezondheid. Je ziet bovendien hoe iemands lichaam reageert op een bepaalde interventie. En je ontdekt patronen die vroeger onopgemerkt bleven. Zo kun je aan vroegsignalering gaan doen. Doordat mensen die data zelf ook zien, ook op een voor hen makkelijk te interpreteren manier, gaan ze bovendien anders over hun lichaam en hun eigen invloed op hun gezondheid nadenken.”
Slimme woning
Aan het oplossen van problemen wordt 90 procent van totale gezondheidszorgbudget besteed. Minder dan 10 procent is bestemd voor preventie. “Dat is natuurlijk belachelijk”, aldus Engelen. “Ik ben heel blij met het preventie-akkoord dat staatssecretaris Blokhuis heeft gesloten. Met een sterkere inzet op preventie kunnen we veel hogere besparingen realiseren dan we ooit halen met concepten als VHBC. Natuurlijk is waardegedreven zorg een relevante ontwikkeling. Maar met alleen het efficiënter en effectiever maken van zorg gaan we het niet redden. We moeten focussen op gezondheid.” Daarom staat de term ‘care’ heel klein en tussen haakjes in de titel van zijn boek. Als voorbeeld van de veranderende wereld vertelt Engelen over een nieuwe collega bij REshape die één dag in de week voor ons werkt: Nathalie Verstegen. “Ze is zodanig spastisch dat ze in een rolstoel zit en niet zelf kan praten. Ondanks haar lichamelijke beperking – zie is volledig afhankelijk van zorg – is ze als persoon juist sterk onafhankelijk. Een computer, die ze met oogbewegingen kan bedienen, praat namens haar. Ze legt zich niet neer bij haar situatie en is continu op zoek naar slimme technologie die haar zelfstandigheid kan vergroten. Zo werkt ze momenteel aan het opzetten van een slimme, volledig op domotica gebaseerde woonomgeving voor een kleine groep mensen met een meervoudige beperking. Tijdens een werksessie op het REshape Center over de mogelijkheden van de Voice User Interface (VUI), zoals Amazon Alexa, Google Home, Apple Pod en Siri, bedacht Nathalie de mogelijkheid om deze domotica met spraak via haar computer aan te sturen. Hierdoor kan ze straks heel veel dingen zelf, zoals het openen van de deur, het bedienen van de verlichting en de thermostaat. En dat met gewone consumententechnologie, die voor de massa wordt ontworpen en daarvoor vele malen goedkoper is dan special op maat gemaakte oplossingen. In een wereld zonder technologie zou Nathalie de hele dag patiënt zijn en nu hoeft dat niet meer.”
Rol zorgverlener verandert
Ook bij zieke mensen die worden behandeld biedt augmented health(care) mogelijkheden om de zorg veel nauwgezetter te laten aansluiten op de wensen van patiënten. Engelen noemt het voorbeeld van een patiënt met kanker die niet meer beter zal worden en zal komen te overlijden. “De één kiest voor behandelingen die erop gericht zijn om nog zo lang mogelijk te leven, de ander wil liever een zo hoog mogelijke kwaliteit van leven en in de tijd die nog rest een mooie reis maken. Deze wensen zijn uiteraard bepalend voor het behandelplan, maar ook voor alledaagse keuzes op het gebied van voeding, rust enzovoort. Augmented health(care) zorgt ervoor dat de oncoloog zijn patiënten veel beter kan monitoren en coachen op basis van meer data en de voorkeuren van de patiënt. De oncoloog is dan niet meer iemand bij wie de patiënt eens in de zoveel tijd langsgaat, maar een coach die continu – virtueel of via algoritmes – beschikbaar is en die patiënten helpt bij het maken van de juiste keuzes.”
Engelen verwacht dat de ontwikkeling richting augmented health(care) niet zozeer gedreven gaat worden door ziekenhuizen en andere zorgorganisaties, maar vooral door technologiebedrijven en mensen, al dan niet in een rol van patiënt. “In ieder mens schuilt ‘een Nathalie’. We willen allemaal genieten van het leven en maximale zelfregie behouden wanneer we gezond zijn maar ook als we ziek worden. Augmented health(care) zal daarbij meer en meer gaan helpen.”
Wat is augmented health?
Augmented health(care) combineert data uit het medische proces (medicine) met zorgdata van de behandeling thuis (care) en lifestyle data. Deze drie bronnen komen samen in een data lake, worden geanalyseerd, tot informatie getransformeerd, op een voor de persoon relevante en makkelijk te interpreteren manier gepresenteerd, en weer teruggevoerd in de cyclus. Veel onderzoek is nog nodig en we moeten zeker weten dat een en ander veilig is. Maar we gaan toe naar een wereld waarin betere keuzes worden afgestemd op de wensen en voorkeuren van de patiënt zelf. Hierbij zullen we de shift gaan maken van dingen oplossen naar dingen voorkomen.
