Met de Tweede Kamerverkiezingen voor de deur, zijn de campagnes van politieke partijen in volle gang. Een democratie vereist dat mensen bij het stemmen op 22 november een geïnformeerde keuze kunnen maken. Door gepersonaliseerde politieke advertenties en sensatiebeluste algoritmen op sociale media worden mensen echter slechter of eenzijdig geïnformeerd. Bits of Freedom toont aan dat politieke partijen tonnen uitgeven aan advertenties op basis van microtargeting.
“Iedereen die het kan betalen, kan mensen online beïnvloeden. Dat is gevaarlijk,” aldus Lotje Beek, expert online platformen bij Bits of Freedom. Alleen al afgelopen maand is veel geld uitgegeven aan adverteren op Meta, het moederbedrijf van Facebook, Instagram en Whatsapp. GroenLinks-PvdA (€42.600), VOLT (€31.500), CDA (€19.900) spannen hier van alle politieke partijen de kroon.
Online versus offline adverteren
“Deze advertenties zijn vaak gericht op een specifieke doelgroep. Die wordt bepaald doordat Big Tech bedrijven, zoals Meta en Google, het online gedrag van mensen continue volgen,” aldus Beek. BBB richtte bijvoorbeeld advertenties op mensen met interesse in ‘André Hazes’ en ‘paardrijden’. “Door gerichte boodschappen op bepaalde groepen af te vuren, kunnen dit soort advertenties stemmers heel slim beïnvloeden. Dit komt doordat de algoritmen van Meta en Google precies weten aan wie ze de boodschap moeten tonen om diegene erin te laten geloven. Dat is meteen het verschil met adverteren in de publieke ruimte, zoals het ophangen van VVD-posters in Amsterdam-Zuid. Daar zit een stuk minder manipulatie achter.”
Ook onbetaalde content op sociale media kan ons in verkiezingstijd beïnvloeden. “De algoritmen van Big Tech bedrijven neigen ernaar om heftige content een plekje bovenaan je feed te geven,” vertelt Beek. “Dat doen ze omdat mensen langer blijven scrollen als ze heftige berichten zien. Hoe langer je scrollt, hoe meer advertenties je potentieel kunt zien en dus hoe meer Big Tech aan je verdient. Dit kan polariserend werken en mensen een verkeerd beeld van de werkelijkheid geven. Algoritmen zorgen ervoor dat het maatschappelijk debat alleen maar uit extremen bestaat. Juist in verkiezingstijd is dit extra gevaarlijk.”
Geïnformeerd stemmen
Een van de belangrijkste fundamenten van onze democratische rechtsstaat is dat er vrije verkiezingen zijn. Kiezers moeten zonder enige vorm van dwang hun stem kunnen uitbrengen. Door online politieke advertenties en de algoritmen van platformen komt dit dus in gevaar. Evelyn Austin, directeur van Bits of Freedom: “Dit is een collectief probleem waar iedereen de gevolgen van ondervindt. Het kan niet zo zijn dat in ons land volksvertegenwoordigers door ongeïnformeerde stemmen worden verkozen. Juist daarom start Bits of Freedom deze week met de landelijke bewustwordingscampagne ‘I love technologie, maar wel onder mijn voorwaarden’. Want hoewel technologie ons leven makkelijker en ook leuker maakt, moeten we deze schaduwzijde niet vergeten.”
Een van die voorwaarden is dat targeting bij online politieke advertenties alleen mag op ’18+’ (de stemgerechtigde leeftijd) en ‘regio waar de verkiezingen plaatsvinden’. Door de manier waarop gepersonaliseerde advertentienetwerken van Big Tech bedrijven functioneren, vindt Bits of Freedom dat politieke partijen op dit moment alleen contextueel mogen adverteren. “Het kabinet dat straks wordt gekozen, moet met regels komen om gepersonaliseerde advertenties te reguleren en sensatiebeluste algoritmen een halt toe te roepen.”
