ICT-oplossingen vergroten zelfstandigheid ouderen
In 2008 ging het Europese programma Active and Assisted Living (AAL) van start, waarin circa twintig landen samenwerken aan innovaties waarmee ouderen zo lang mogelijk prettig en zelfstandig kunnen leven. Volgend jaar start de laatste ronde projecten. Wat heeft het programma tot nu toe opgeleverd en hoe kunnen zorgorganisaties profiteren van deze opbrengsten?
AAL is al dertien jaar een levendige kweekvijver van innovaties die ouderen helpen om fysiek en mentaal gezond en actief te blijven, zo nodig met zorg en ondersteuning van anderen. In Nederland wordt het programma ondersteund door ZonMw. Geja Langerveld is een van de programmamanagers. Zij vertelt: “Er zijn ontzettend veel partijen met goede ideeën, maar innovatie krijg je in deze sector niet in je eentje voor elkaar. Niet als bedrijf, niet als gemeente, niet als zorgorganisatie en zeker niet als individu met een goed idee. Maar ook niet als land. Om duurzaam te vernieuwen moet je samenwerken, liefst over de landsgrenzen heen.”
Dat is precies wat AAL doet. Het programma brengt publieke en private partijen bij elkaar en fungeert als aanjager van innovatie. “We financieren de ontwikkeling van slimme oplossingen. We zorgen dat we partners vinden die de oplossingen willen gebruiken. En we proberen financiers in de zorgmarkt zover te krijgen dat ze de structurele inzet van de digitale tools ook vergoeden. Door onze aanjagersrol proberen we afstemming en kruisbestuiving op gang te brengen, zowel nationaal als internationaal.”
Volwassener markt
In 2008 had de stimulerende rol van AAL een ander karakter dan vandaag. Destijds ontstond het idee dat digitale technologie wel eens zou kunnen helpen om de zelfredzaamheid van ouderen te vergroten, belangrijk met het oog op de vergrijzing in Europa. De nadruk lag toen meer op het financieren van productontwikkeling. In de jaren daarna verschoof de focus naar het beter benutten van de oplossingen die er al zijn. Daarbij doemde een aantal drempels op: de kennis bij zorgorganisaties was beperkt; de financiering was lastig vanwege schotten in de bekostiging; het besef dat je moet werken met standaarden om de interoperabiliteit te bevorderen, was er nog nauwelijks.
Hoewel die barrières nog niet allemaal in dezelfde mate zijn weggewerkt, is de markt wel een stuk volwassener geworden, zegt Langerveld. “Aanvankelijk dachten veel zorgverleners en ouderen dat technologie eerder zorgt voor een verschraling van de zorg dan een verrijking. Inmiddels beseffen alle stakeholders in deze sector dat ICT-oplossingen een handig hulpmiddel kunnen zijn. Dat besef is door de coronapandemie nog eens aangewakkerd. Daarnaast stimuleert het ministerie van VWS sinds 2019 de opschaling van digitale oplossingen in de (langdurige) zorg. Hiervoor zijn diverse subsidieregelingen beschikbaar, zoals de SET-regeling, het programma ‘De Juiste Zorg op de Juiste Plek’, digicoaches en implementatie/opschalingscoaches. Ook is de campagne ZorgvanNu gestart. De markt staat er nu heel anders voor dan toen.”
Tijd voor opschalen
Desondanks ziet ze dat nog lang niet alle zorgorganisaties de weg naar deze middelen goed weten te vinden. Er wordt nog te vaak een wiel uitgevonden dat al bestaat. Er wordt nog teveel geld uitgegeven aan pilots die op andere plekken al eens zijn gedaan. Er wordt nog te weinig geprofiteerd van lessen die anderen al hebben geleerd. Bovendien kan het nog altijd lastig zijn om de financiering voor innovatie rond te krijgen. Daarom wil Langerveld, voordat het AAL-programma eindigt, graag wat luider op de trom slaan. “De verschillende stakeholders in deze markt moeten ophouden met steeds zelf onderzoek te doen en pilots op te zetten. Laten ze gebruikmaken van wat we al weten over wat wel en niet werkt in welke context. Hiervoor is het bundelen en delen van kennis over impact en kosten(besparingen) van innovaties hard nodig. Het is nu echt tijd om op te schalen. Opschalen betekent niet dat je organisatiebreed kiest voor één oplossing, het betekent dat je per cliënt kijkt wat die persoon nodig heeft om langer zelfstandig te functioneren. En daarmee bedoel ik niet alleen in zijn eigen huis, maar ook intramuraal. Want kwaliteit van leven en zelfredzaamheid stimuleren houdt niet op zodra iemand verhuist naar een verpleeghuis.”
Waar kun je terecht?
Hieronder geven we een overzicht van websites waar je terecht kunt voor informatie over technologie en projecten op allerlei gebieden. Projecten die weliswaar vaak hun oorsprong hebben in de ouderenzorg, maar die gebaseerd zijn op technologie die ook goed toepasbaar is in bijvoorbeeld de gehandicaptenzorg en de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking.
www.zonmw.nl/aal: Hier vind je niet alleen meer informatie over het AAL-programma zelf, maar ook over de ruim 100 projecten die in Nederland inmiddels zijn gedaan; lessen die tijdens die projecten zijn geleerd staan onder andere in het AAL Inspiratiemagazine;
www.aal-europe.eu: De internationale AAL-website die de Europese resultaten bundelt (in het Engels);
www.zorgvannu.nl: Biedt een overzicht van digitale oplossingen voor de zorg in Nederland. Via filters kunnen makkelijk relevante oplossingen gezocht worden;
www.zorginnovatie.nl: Dit is een community voor co-creatie in zorg en welzijn. Iedereen kan hier ideeën delen en bijdragen aan de ideeën van anderen;
www.vilans.nl/thema-ehealth: Vilans is de landelijke kennisorganisatie voor de langdurige zorg. Op de eHealth-pagina vind je allerlei implementatieplannen, handleidingen en toolboxen om je organisatie klaar te maken voor de inzet van technologie en om innovatie goed te laten landen op de werkvloer;
www.hulpmiddelenwijzer.nl: De Vilans-hulpmiddelenwijzer helpt je om een keuze te maken voor de juiste hulpmiddelen, of je nu een zorgprofessional bent, een gemeente, een adviseur of een gebruiker;
www.beteroud.nl: Hier vind je een veelheid aan informatie over hoe je wonen, welzijn en zorg toekomstbestendig kunt maken. Ook veel van de AAL-opbrengsten zijn hier te vinden;
www.zorgvoorinnoveren.nl: Deze website (van VWS) bundelt een kennisbank met informatie over financiële ondersteuning. Je kunt er bovendien terecht voor advies op maat. Ben jij ontwikkelaar van technologie om ouderen en mensen met een beperking thuis te ondersteunen en zoek je financiële steun om je innovatie op te schalen, google dan in ieder geval ook even op SET-regeling (Stimulering eHealth Thuis);
www.volwaardigleven.nl: Op deze website van VWS vind je informatie over technologische innovatie binnen de gehandicaptenzorg.
Lees ook:
- Sociale robots maken opmars in Nederland
- Beurs Zorg & ICT. Het mag weer! Thema: Keep up the change
