Zozijn, een organisatie in Oost-Nederland die steun biedt aan mensen met een verstandelijke en/of lichamelijke beperking, is een warm voorstander van het gebruik van technologie om de veiligheid en efficiency van zorg te vergroten. “Maar het succes wordt vooral bepaald door zachte factoren”, hebben manager ICT Hans de Groot en teamleider Technisch Beheer Rudolf Venema gemerkt. “Cliënten, verwanten en medewerkers bepalen of een toepassing een succes wordt.”
Hans de Groot
Zozijn biedt zorg en ondersteuning aan ruim 3.000 cliënten in Oost-Nederland, van de Oost-Veluwe en Salland tot Twente en de Achterhoek. Op de grootste locatie, de Lathmer in Wilp, wonen en verblijven circa 600 cliënten. Zij hebben een steeds hogere zorgzwaarte. “En dus hebben we behoefte aan extra ogen en oren”, zegt De Groot. Want de rek om met minder medewerkers meer zorg te verlenen is er wel uit. “We hebben op dit terrein vrijwel alle woningen herbouwd. Waar we vroeger woningen hadden voor zes cliënten, is de nieuwbouw allemaal gericht op groepsgroottes van tien. Op die manier kunnen we ons personeel net wat efficiënter plannen.”
De rest van de efficiencywinst moet komen uit slimme inzet van ICT. Enkele jaren geleden besloot Zozijn om alle locaties uit te rusten met een dekkend wifinetwerk van Aerohive dat voor alle vormen van communicatie wordt ingezet, ook telefonie. Dat behelst nogal wat als je bedenkt dat het terrein van De Lathmer maar liefst 45 hectare telt. “Maar de voordelen zijn groot als je alle communicatie via één netwerk kunt afhandelen en op één of hooguit twee devices kunt afhandelen”, zegt De Groot. “Tien jaar geleden hadden medewerkers een pieper, brandmelder en DECT-telefoon bij zich. Het ECD stond in ordners in een kast en hier en daar stond een PC voor gezamenlijk gebruik. Nu is alles geïntegreerd en dat is een forse stap vooruit.”
Nog eenvoudiger maken
In de eerste plaats voor de zorgmedewerkers. Zij loggen met één password in op een werkplek in de cloud die toegang biedt tot alle applicaties: het ECD, het roosterpakket, Office 365, e-mail, het intranet. In iedere woning ligt een iPad en ambulante medewerkers zijn uitgerust met een notebook of tablet naar keuze. Daarnaast hebben alle medewerkers een telefoon waarop ook de alarmeringen van het domoticasysteem binnenkomen.
Jonge medewerkers zijn erg enthousiast over deze moderne ict-werkplek, merkt De Groot. “Zij zijn aan ICT gewend en hebben nauwelijks training nodig. Maar oudere werknemers vinden het nog wel lastig. We moeten de toepassing van technologie eigenlijk nog eenvoudiger voor ze maken.” Dat zoekt hij, naast betere begeleiding en training, in twee technologische verbeteringen. “Zorgmedewerkers hebben in de regel niet veel affiniteit met ICT, het bijhouden van het ECD kost hen gewoon veel tijd. We willen bekijken of we dat met bijvoorbeeld spraakinvoer kunnen vergemakkelijken. Verder wil ik alles wat je automatisch kunt registreren ook automatisch in het ECD of roosterpakket vastleggen. Nu voeren medewerkers soms informatie in die we ook op een andere manier al kunnen signaleren. Dat is zonde van hun tijd. Daar kunnen we nog een slag in maken.”
Domotica
Rudolf Venema
Een slag die al is gemaakt is de inzet van domotica. Venema: “We gebruiken al sinds jaar en dag sensoren om dingen te monitoren. Denk aan uit-bed-melders, uit-kamer-melders, voordeurmelders, epilepsiemelders, saturatiemeters en ga zo maar door. Voorheen waren dat allemaal losse systeempjes en kwamen de meldingen veelal binnen bij de centrale meldkamer. Maar nu we overal een terreindekkend wifinetwerk hebben, laten we de meldingen op de centrale meldkamer of de lokale handsets binnenkomen. Dat kun je per woning en per sensor regelen.”
Dat laatste is belangrijk, benadrukt hij. “Als je alle deuren uitrust met sensoren, genereer je natuurlijk heel veel meldingen die niet relevant zijn. Je moet per situatie kunnen bepalen wanneer je wilt dat een verzorgende wordt gealarmeerd. De ene cliënt kan prima alleen naar de wc en gaat – als hij ’s nachts moet – daarna ook altijd netjes weer naar bed. Dan is het voldoende dat je instelt dat er pas een alarm wordt gegenereerd als hij na tien minuten nog niet in zijn bed ligt. Terwijl je bij de andere cliënt al een alarm wilt ontvangen op het moment dat hij uit zijn bed stapt, omdat je weet dat dit problemen kan geven.”
Op dit moment bestaat de mogelijkheid om dit per woning te regelen al wel, maar het is nog niet zo eenvoudig dat zorgmedewerkers dat zelf kunnen doen. En daar wil Venema wel naar toe. “Hoe minder werk wij eraan hebben, hoe beter het is. Bovendien, het is voor medewerkers een drempel om iets te veranderen als ze ons voor ieder wissewasje nodig hebben. Tegelijkertijd realiseren we ons dat het wel écht heel eenvoudig moet zijn, want anders gaan zorgmedewerkers er niet snel zelf mee aan de slag. Daar zit best een uitdaging.”
Privacy
Een andere uitdaging ligt op het vlak van de privacy. “Er is natuurlijk altijd een spanningsveld tussen veiligheid en privacy”, zegt De Groot. “Het komt voor een groot deel aan op wat je vertelt aan verwanten en ook hoe je dat brengt. Want in eerste instantie zijn zij huiverig voor wat zij toch zien als ‘koude techniek’. Je moet duidelijk maken in welke situaties toezicht middels technologie echt een verbetering is. We bespreken altijd met de familie welke vorm van toezicht we toepassen. Soms is dat een passieve alarmknop, soms is het akoestische bewaking en in een enkel geval camerabewaking. Met dat laatste zijn we heel terughoudend.”
Zozijn onderzoekt de mogelijkheid om cliënten die mogelijk dwalen of weglopen te volgen met een tag. Venema: “In sommige woningen is daar behoefte aan. We verdiepen ons in de technologische oplossingen die hiervoor beschikbaar zijn. Maar een veel belangrijker aspect is wederom hoe verwanten en cliënten hierop reageren. Zij bepalen uiteindelijk welke vorm van toezicht wij kunnen hanteren om het voor cliënten en medewerkers veiliger te maken.”
Dit attendeert De Groot op het punt van beveiliging van personeel: “Dat was een belangrijke reden om het wifinetwerk terreindekkend te maken en ervoor te zorgen dat een mogelijke technische storing altijd goed wordt ondervangen.” Hiervoor heeft Aerohive specifieke functionaliteit ingericht in het cloud gebaseerde netwerk. “Alle medewerkers hebben op hun handset een alarmknop zitten. Wat er gebeurt als die wordt ingedrukt is per persoon te regelen. Je kunt de centrale waarschuwen of directe collega’s, maar de oproep kan ook gaan naar de dichtstbijzijnde collega’s. Het is mogelijk om in te stellen dat mensen de oproep moeten accepteren, zodat je zeker weet wie er onderweg zijn. Kortom, het is maatwerk.”
In dat maatwerk schuilt het succes van ICT in de zorg, denken De Groot en Venema. “De zorg is mensenwerk. Technologie kan ondersteunen, maar wat nu precies ondersteunend is, verschilt van situatie tot situatie. Alleen als je oog en oor hebt voor wensen van medewerkers, cliënten en verwanten, wordt het een succes.”
