Uit de vele reacties die ik ontving op mijn laatste column over de ‘digitale huisarts’ maak ik op dat het goed wordt gelezen. Vooral het van stal halen van die oude ‘goeroe’ Michael Porter sloeg aan. Waren we dit dan vergeten wellicht? Kennelijk wel, aangezien de mallemolen van het wiel opnieuw uitvinden gewoon blijft doordraaien.
Misschien is het goed om dan nog eens een andere oude ‘goeroe’ van stal te halen. Richard Nolan, hoogleraar aan de Harvard Business School, introduceerde eind zeventiger jaren van de vorige eeuw een nieuw tijdperk met het artikel ‘Managing the Crisis in Data Processing’ dat werd gepubliceerd in de Harvard Business Review. In die tijd ontstond het besef dat er veel meer met IT kon worden gedaan dan we dachten.
Het model van Nolan stelt in essentie dat de technologie bedrijven helpt, of zelfs dwingt, om de organisatie en het businessmodel aan te passen. Dat zijn geen eenvoudige aanpassingen. Er is steeds sprake van een zogenaamde ‘paradigma shift’. Als bedrijven die hobbel niet nemen dan blijven ze hangen in oude, langzaam verouderende modellen en dreigen failliet te gaan. Kijk bijvoorbeeld naar de recente faillissementen van diverse retail-bedrijven die de paradigma shift niet hebben gemaakt en zijn doodgebloed.
Het model bestond oorspronkelijk uit drie fases. De rechterhand van Nolan in Nederland was Han van der Zee. Toentertijd professor in Tilburg en bij de Nijenrode Business Universiteit. In 2000 voegde Van der Zee eigenhandig de sprong naar ‘het Eco-tijdperk’ toe aan het model, de vierde fase dus. Toen ik hem onlangs sprak, vroeg ik: ‘Han, leun even achterover en zeg mij dan in welke fase van het model de gezondheidszorg zich bevindt, volgens jou.’ Per slot van rekening loopt hij al flink wat jaren mee en zit als CIO bij topziekenhuizen in Nederland dichtbij het vuur. Tot mijn verrassing zei hij: ‘Rube, in mijn beleving zitten ziekenhuizen in alle fases. Ze managen momenteel dus drie ‘discontinuïteiten’ tegelijkertijd.’
De administratie zit nog in het DP-tijdperk (fase 1). Elk ziekenhuis werkt aan het beschikbaar maken van het EPD, zodat alle afdelingen hun administratie direct in het EPD kunnen invoeren. Met betrekking tot patiënt-logistieke concepten werken ziekenhuizen aan het stroomlijnen en optimaliseren van zorgprocessen binnen en van en naar het ziekenhuis (fase 2: IT-tijdperk). Er lopen belangrijke regionale samenwerkingsprojecten met zorgleveranciers zoals andere ziekenhuizen, apotheek, huisarts en fysiotherapeut, waarvoor je in fase 3, het netwerk-tijdperk, moet zitten. En een enkel ziekenhuis heeft zijn belangrijkste IT-man vrijgespeeld om de consument erbij te betrekken en eHealth te gaan doen. En daarvoor moet je veranderen naar het Eco-tijdperk (fase 4). Allemaal wezenlijke technische, organisatorische en maatschappelijke veranderingen.
Het komt er dus op neer dat ziekenhuizen in feite allemaal bezig zijn met het maken van majeure inhaalslagen, terwijl ze zich voorbereiden op een nieuwe inrichting van de zorgverlening. Dat liet ik even op mij inwerken. Daarna heb ik voor mijzelf maar een stevige borrel ingeschonken. Als ik u was zou ik dat ook maar doen…
