Nu de oorlog tussen Rusland en Oekraïne in volle gang is, wijzen cyberbeveiligingsexperts op een front dat zich al online vormde lang voordat de Russische troepen de grens overstaken. Zelfs in de maanden voordat de oorlog uitbrak werden Oekraïense websites aangevallen om dreigende berichten over de komende invasie weer te geven. De cyberoorlog was er dus al voordat de feitelijke oorlog uitbrak. Dat blijkt uit onderzoek van NordVPN.
Het bedrijf wil bewustzijn vergroten onder zowel bedrijven als particulieren omdat het afgelopen decennium de hoeveelheid tijd die mensen online doorbrengen drastisch steeg. Nederlanders brengen meer dan 21 jaar van hun leven online. Daardoor kunnen cyberoorlogen zeer reële schade aanrichten.
Enkele doelen die online “soldaten” zichzelf stellen
- Sabotage en terrorisme: Het doel van veel acties in een cyberoorlog is om te saboteren en willekeurige schade aan te richten. Van het offline halen van een site met een DDoS-aanval tot bekladden van webpagina’s met politieke boodschappen. Cyberterroristen lanceren elk jaar meerdere operaties. Een gebeurtenis die enorm veel impact had, vond plaats in Turkije toen Iraanse hackers erin slaagden het elektriciteitsnet gedurende ongeveer twaalf uur uit te schakelen. Daardoor werden meer dan 40 miljoen mensen getroffen.
- Spionage: Hoewel cyberspionage ook voorkomt tussen bedrijven, waarbij concurrenten om octrooien en gevoelige informatie strijden, is het een essentiële strategie voor regeringen die zich met geheime oorlogsvoering bezighouden. Chinese inlichtingendiensten worden regelmatig genoemd als daders van dergelijke operaties, hoewel zij de beschuldigingen consequent ontkennen.
- Civiel activisme (hacktivisme): De groeiende trend van hacktivisme zorgde dat civiele cyberactivisten het opnemen tegen regeringen en autoriteiten over de hele wereld. Een voorbeeld is Anonymous. Dit is een groep die de verantwoordelijkheid opeiste voor aanvallen op overheidsinstanties in de VS. In 2022 begon Anonymous een gerichte cybercampagne tegen Rusland, nadat het land Oekraïne binnenviel, met als doel overheidssystemen te ontregelen en Russische propaganda te bestrijden.
- Propaganda en desinformatie:In 2020 bleken 81 landen gebruik te maken van een of andere vorm van manipulatie van social media. Dit soort manipulatie ging meestal uit van overheidsinstanties, politieke partijen of politici. Dergelijke campagnes, die grotendeels bestaan uit de verspreiding van nepnieuws, richten zich vaak op drie hoofddoelen. Het afleiden van gesprekken van belangrijke kwesties, vergroten van polarisatie tussen religieuze, politieke of sociale groepen, en onderdrukking van fundamentele mensenrechten, zoals het recht op vrijheid van meningsuiting of vrijheid van informatie.
Toekomst van cyberoorlogsvoering
“Als reactie op de Russische oorlogsacties lanceerde het hackerscollectief Anonymous een reeks aanvallen tegen Rusland, met de staatsmedia van het land als belangrijkste doelwit. We zien dus cyberoorlogsvoering in actie met nieuwe soorten malware die beide landen overspoelen, duizenden sites die crashen onder DDoS-aanvallen, en hacktivisme dat aan beide kanten van de barricades floreert”, zegt Daniel Markuson, een cyberbeveiligingsexpert bij NordVPN.
Een doorsnee persoon heeft niet veel invloed op een cyberoorlog en kan zich niet tegen de gevolgen ervan beschermen. Maar door jezelf voor te lichten, te letten op de betrouwbaarheid van informatiebronnen en een kritische houding aan te nemen ten opzichte van alles wat je online leest, kun je bewuster worden en zul je je minder makkelijk door propaganda laten verleiden.
“Overheden, bedrijven en burgers moeten deze opkomende trend begrijpen en zichzelf beschermen door zowel voor hun fysieke veiligheid als voor hun cyberveiligheid te zorgen. Van de massale cyberaanvallen tijdens de Russisch-Georgische oorlog in 2008 tot de cyberaanvallen waarmee Oekraïne vandaag wordt geconfronteerd – dit is het nieuwe slagveld voor zowel civiele als internationale conflicten”, vertelt Daniel Markuson.
Markuson voorspelt dat cyberoorlog in de toekomst een nog belangrijker strijdtoneel zal worden voor de mondiale grootmachten. Hij denkt ook dat terroristische cellen hun inspanningen zullen richten op civiele infrastructuur en andere netwerken waar ze veel schade kunnen berokkenen. Terroristen zouden nog moeilijker op te sporen zijn en overal ter wereld aanvallen kunnen uitvoeren. Markuson denkt dat het activisme virtueler zal worden en burgers in staat zal stellen grote overheidsinstanties ter verantwoording te roepen.
Lees ook:
- Digitale weerbaarheid Nederlandse bedrijven ondermaats
- 8 grootste misvattingen over cybersecurity
