Naast roken, vapen, gokken en gamen zegt zes op de tien jongeren sociale media de allergrootste verslaving te vinden. Hoe jonger men is, hoe vaker men zichzelf ziet als verslaafd hieraan. Dat blijkt uit het jaarlijkse grote Jongerenonderzoek 2023.
Vooral de groep 15 tot 21-jarige vrouwen ziet zichzelf vaak als verslaafd aan social media. Bijna een kwart van de jongeren ziet zichzelf als zeker of misschien verslaafd aan seks. Dit geldt vooral vooral
voor mannen in de groep 22 tot 35 jaar. Daarbij gebruikt 45% van alle jongeren social media
als nieuwsbron.
Hoewel jongeren de NOS het vaakst noemt als afzender van het nieuws. prijkt op de tweede plaats Instagram. NU.nl is de derde meest genoemde nieuwsbron. Ook RTL, Facebook, TikTok en De Telegraaf worden vaak genoemd.
Nieuws
Bijna de helft (45%) van alle jongeren haalt het nieuws van social media. Ongeveer een op de drie (28%) ziet de online/digitale krant als de belangrijkste bron. De traditionele vormen (tv, radio en krant) zijn over het algemeen niet zo populair bij jongeren, maar worden nu wel vaker als belangrijkste bronnen genoemd dan in eerdere jaren.
Er zijn wel grote verschillen te zien tussen de diverse leeftijdsgroepen wat betreft het tot zich nemen van nieuws. Zo ziet de groep 15 tot 21-jarigen social media een stuk vaker als de belangrijkste nieuwsbron dan de twee oudere groepen. Hoe ouder de jongeren zijn, hoe vaker ze de online/digitale krant als hun belangrijkste nieuwsbron zien.
Voor alle leeftijdsgroepen geldt dat vrouwen hun nieuws vaker van social media halen dan mannen.
In vergelijking met het vorige onderzoek blijkt dat de groep 15 tot 21-jarigen social media nu minder vaak als de belangrijkste nieuwsbron ziet (van 70% naar 63%).
De groep 22 tot 28-jarigen ziet de digitale krant minder vaak als hun belangrijkste nieuwsbron (van 37% naar 30%). Er is nergens een duidelijke stijging te zien. In de twee nieuwe categorieën
(podcasts en YouTube) lijkt het erop dat een deel van de jongeren daarheen is vertrokken.
De animo om te betalen voor nieuws is onder jongeren niet groot. De overgrote meerderheid van de jongeren betaalt namelijk niet voor hun nieuwsvoorziening. In totaal geeft 11% van de jongeren aan dat zij een betaald abonnement hebben op een papieren krant en 15% op een digitale krant/
nieuwsmerk. Er is wel weer een duidelijk verschil tussen mannen en vrouwen. Mannen betalen namelijk een stuk vaker voor hun nieuwsvoorziening dan vrouwen.
Zestien procent van de mannen betaalt voor een papieren krant, tegenover slechts 7% van de vrouwen. Bij de digitale krant is de trend hetzelfde. Twintig procent van de mannen betaalt hiervoor en dat percentage is bijna twee keer zo hoog als onder vrouwen (11%). In vergelijking met vorig jaar betalen mannen nu aanmerkelijk vaker voor hun nieuws. Vrouwen betalen in de meeste gevallen juist
minder vaak. Merken als AD, Volkskrant, De Telegraaf en NRC worden het vaakst genoemd.
Online privacy
Jongeren maken zich niet zo heel veel zorgen om hun online privacy. Bijna een kwart (22%) maakt
zich geen zorgen. Gemiddeld genomen maakt 10% zich hier grote zorgen om en 65% een beetje. Gemiddeld geven jongeren een 7,2 op een schaal tot 10 over hoe belangrijk online privacy voor ze is.
Van de jongeren maakt 37% gebruik van een adblocker of browser in privémodus. Een kwart heeft
een cookie blocker en één op de vijf maakt gebruik van een VPN-verbinding. We zien dat vrouwen minder vaak maatregelen treffen dan mannen.
Opvallend is het hoge percentage vrouwen dat niet weet of ze een adblocker gebruiken op hun mobiele telefoon of op hun computer. Ongeveer een kwart van de jongeren is bereid online gegevens te delen, zodat advertenties beter aansluiten op hun interesses.
Verder zijn mannen meer bereid om dit te doen dan vrouwen. De helft van de jongeren accepteert automatisch de cookies van alles websites. Dit doen juist vrouwen vaker dan mannen.
Catfish
Dit jaar is voor het eerst gevraagd in hoeverre jongeren zich zorgen maken om gecatfisht te worden. Het blijkt dat 9% zich grote zorgen maakt om catfishing. Opvallend is ook het best wel hoge percentage van 18% van de jongeren dat wel eens slachtoffer was van catfishing. Dit zijn vaker mannen (21%) dan vrouwen (16%).
Alleen in de leeftijdsgroep 15 tot 21 jaar zien we dat vrouwen vaker gecatfisht worden
dan mannen. Over andere vormen van online misdragingen, zijn de zorgen onder jongeren ook niet
heel groot. Online bullying (11%) en online shaming (10%) vormen voor een relatief klein groepje kennelijk een gevaar. Dit is vergelijkbaar met de meting van vorig jaar.
Het percentage daadwerkelijke slachtoffers is hoger dan het percentage jongeren dat zich zorgen maakt. Gemiddeld gezien is 13% slachtoffer (geweest) van online shaming en 19% van online bullying. Dit is iets gestegen ten opzichte van de meting van vorig jaar.
Vrouwen in de leeftijdsgroep 22 tot 28 jaar zijn minder vaak slachtoffer van online shaming. Vrouwen in de leeftijdsgroep 15 tot 21 jaar zijn juist veel vaker slachtoffer.
Een kwart is al ‘Real’
Jongeren brengen gemiddeld iedere dag vier uur door met gebruik van social media en dat is ongeveer even lang als vorig jaar. Het kanaal dat het meest wordt gebruikt, is – net als bij
de voorgaande onderzoeken – WhatsApp (93%). Ook dit jaar zijn het de mannen in de leeftijd van 29 tot 35 jaar die dit kanaal het mínst gebruiken (86%).
Dit onderzoek heeft ook nieuwe social mediakanalen: BeReal, Signal en WeChat. BeReal blijkt daarbij een goede nieuwkomer. Een kwart van de jongeren gebruikt het kanaal al, waarmee het de bedoeling is dat je je ‘echte’ leven laat zien. Er is een groot verschil in populariteit tussen de verschillende leeftijdsgroepen, maar voor alle leeftijdsgroepen geldt dat vrouwen het vaker gebruiken dan mannen.
Achter het al jarenlang meest populaire social mediakanaal WhatsApp, staat Instagram: 85% van de jongeren gebruikt dit kanaal. Voor alle leeftijdsgroepen geldt overigens wel dat mannen dit kanaal minder vaak zijn gaan gebruiken (van 83% naar 80%).
YouTube wordt door 84% van de jongeren gebruikt. Hier geldt dat hoe jonger men is, hoe vaker men dit kanaal gebruikt. Facebook verliest daarbij terrein.
Het is dit jaar voor het eerst dat Snapchat vaker wordt gebruikt dan Facebook. Gemiddeld gebruikt 59% van de jongeren Snapchat. Hoewel Snapchat het meest wordt gebruikt door de jongste groep, zit de grootste groei in vergelijking met de vorige meting juist in de oudste groep.
Vorig jaar leek de forse daling in gebruik van Facebook tot stilstand te zijn gekomen. Maar dit jaar is
het gebruik toch weer verder afgenomen. 58% van de jongeren geeft aan nog Facebook te gebruiken. Vooral onder de jongste leeftijdsgroep heeft Facebook nauwelijks nog gebruikers.
Ooit zeiden ‘wijze mensen’ dat TikTok een eendagsvlieg zou zijn. Een hype die wel zou overvliegen. Daar is vooralsnog niets van te merken. Het gebruik van TikTok is namelijk opnieuw toegenomen.
Vrouwen ontdekken LinkedIn
Het zakelijke platform LinkedIn bleef redelijk stabiel en kent slechts een lichte daling van het aantal
gebruikers (van 42% naar 40%). Bij de groep 22 tot 28-jarigen blijkt dat de mannen van deze leeftijd het kanaal een stuk minder vaak zijn gaan gebruiken in vergelijking met vorig jaar, terwijl hun
vrouwelijke leeftijdsgenoten dit podium juist vaker bezoeken.
Het gebruik van Pinterest ligt op 38% en is daarmee gestegen ten opzichte van vorig jaar (33%). Het wordt ieder jaar een stuk vaker gebruikt door vrouwen dan door mannen. Twitter is de aflopen jaren, toch wel tegen de verwachting in, populairder geworden. Gemiddeld gebruikt 27% dit. Zoals eigenlijk ieder jaar geldt ook nu weer dat mannen het vaker gebruiken dan vrouwen.
In vergelijking met het onderzoek van vorig jaar is Discord iets populairder: 17% van de jongeren
gebruikt dit platform. Er is een groot verschil tussen de verschillende doelgroepen. Maar
liefst de helft van de 15 tot 21-jarige mannen gebruikt dit, terwijl dat bij de andere groepen flink lager ligt. Voor alle leeftijdsgroepen geldt dat mannen het een stuk vaker gebruiken dan vrouwen.
Voor de tweede keer op rij is in dit onderzoek het gebruik van Reddit onderzocht. En dat blijkt onveranderd: 22% van de jongeren gebruikt dit kanaal. Mannen doen dat overigens vaker dan vrouwen en verder geldt: hoe jonger men is, hoe vaker dit kanaal gebruikt wordt.
Twitch wordt gemiddeld door 17% van de jongeren gebruikt, wat ongeveer gelijk is aan vorig jaar. Ook
dit kanaal is het meest populair onder 15 tot 21-jarige mannen. We zien bij alle leeftijdsgroepen dat mannen Twitch vaker gebruiken dan vrouwen.
Alternatief voor WhatsApp
WhatsApp is onaantastbaar populair. Maar er is wel degelijk een alternatief voor deze app. En dat is natuurlijk Telegram. Erg geliefd is dat (nog) niet, want slechts 11% van de jongeren geeft aan hier gebruik van te maken. Dat is minder dan de 14% van vorig jaar.
We zien dat mannen vaker ‘Telegrammen’ dan vrouwen. Met name de groep 29 tot 35-jarige mannen
gebruikt dit kanaal relatief vaak (23%). Eerder zagen we dat relatief veel mannen in deze leeftijdsgroep weg waren gegaan bij WhatsApp. Misschien hebben die toch de overstap gewaagd naar Telegram.
Nog een alternatief voor WhatsApp (en dus voor Telegram), is Signal. Maar dat is dan wel een alternatief dat vrijwel niemand gebruikt. Slechts 3% van de jongeren loopt warm voor Signal. Ook de kanalen Metaverse (2%) en WeChat (2%) worden weinig gebruikt door Nederlandse jongeren.
Voorspelling
We weten dan wel hoe het vandaag de dag is gesteld met het social mediagebruik van jongeren. Maar hoe zit dat in de nabije toekomst? Voor WhatsApp zijn de vooruitzichten positief: bij dit kanaal verwacht de kleinste groep (5%) dat zij dit het komende jaar minder zullen gaan gebruiken.
Facebook staat een sombere toekomst te wachten. Wederom verwachten veel gebruikers (51%) dat zij dit minder gaan gebruiken in het komende jaar. De kanalen Snapchat, Twitter, Discord, BeReal, Reddit, Twitch en Telegram kunnen ook minder gebruikers verwachten.
Maar over Twitter zegt men al jaren te verwachten dat het kanaal minder gebruikt gaat worden, terwijl het sinds 2020 juist in een stijgende lijn zit. Het zou wel kunnen dat meer jongeren het kanaal gebruiken, maar dat zij dit minder intensief verwachten te doen.
Daarnaast is het opvallend dat 37% aangeeft te verwachten BeReal minder te gaan gebruiken. Dit kanaal is relatief nieuw, maar het lijkt erop dat een grote groep alweer op het kanaal is uitgekeken. Maar goed, werd dat niet ook over TikTok gezegd jaren geleden?
Schermtijd
Hoe zit dat met screentime? Aan de jongeren is gevraagd naar de tijd die ze op hun mobiele telefoon kijken. Het blijkt dat ze gemiddeld 4,8 uur per dag op hun mobiele telefoon turen. En hoe jonger de jongeren zijn, hoe hoger hun schermtijd is (15 – 21 jaar: 5,5 uur; 22 – 28 jaar: 4,9 uur; 29 – 35 jaar: 4,1 uur).
In het onderzoek is de jongeren een aantal stellingen voorgelegd over het gebruik van social media en de gevolgen ervan. Daaruit blijkt dat 30% van de jongeren zich weleens onzeker, verdrietig of depressief voelt na het gebruik van social media. Dit percentage ligt gelijk aan vorig jaar. Vrouwen zijn het vaker met deze stelling eens dan mannen. Het percentage ligt vooral hoog onder vrouwen van 15 tot 28 jaar.
Het aantal likes en volgers maakt de jongeren minder uit. Slechts 13% vindt het belangrijk om veel volgers en veel likes te hebben. Er zijn maar weinig jongeren die druk ervaren om regelmatig iets te posten.
Opvallend is wel dat een kwart van de jongeren overweegt om volledig te stoppen met social media. Dit percentage ligt het hoogst onder mannen tussen de 22 en 35 jaar. De grote vraag is natuurlijk of ze dit ook echt gaan doen of dat het alleen bij een gedachte blijft.
Vijftig procent van de jongeren geeft aan dat ze hun familie liever een berichtje sturen dan bellen. We zien hier dat vrouwen het vaker eens zijn met deze stelling dan mannen. En hoe jonger men is, hoe vaker men het eens is met deze stelling. Slechts een kwart van de jongeren voelt zich er comfortabel
bij om in het openbaar te videobellen.
Opvallend is dat hoe ouder men wordt, hoe groter het verschil tussen mannen en vrouwen is. Mannen in de leeftijdsgroep 29 tot 35 jaar voelen zich hiermee namelijk comfortabeler dan vrouwen.
Lees ook:
- Meerderheid jongeren maakt ongewenst online gedrag mee
- Lemontree: 25 jaar verfrissende IT
